AKI UNGKILAN: WADAH PENYATUAN PENDUDUK KG LIABAS

 

Aki Ungkilan: Wadah Penyatuan Penduduk Kimaragang Kg Liabas Dan Sekitarnya

Menurut sejarah lisan, Aki Ungkilan merupakan cucu kepada hulubalang tersohor suku Kaum Kimaragang iaitu pangglima Pamansah bin pangglima Yunggonit. Pangglima Pamansah mempunyai dua orang adik-beradik iaitu pangglima Tumunda dan Aki Badur. Secara ringkas, keluarga ini berasal daripada Kampung Lumpas yang terletak di kawasan tanah tinggi Telupid di bahagian utara Kampung Sonsogon Paliu (Omar Majun, 2016).

Kemudian keluarga ini berhijrah ke Kampung Minitampak dan seterusnya ke Kampung Togomonggis atau dikenali sebagai Kampung Salimandut pada masa kini.[1] Pangglima Pamansah diarahkan oleh bapa beliau, Panglima Yungonit untuk berhijrah ke kawasan lain iaitu kawasan bersempadan dengan daerah Pitas. Terdapat sumber mengatakan beliau mendiami kampung Koromoko dan Tanjung Batu Darat. Beliau telah berkhawin dan melahirkan ramai anak lelaki iaitu Anggip, Salumpang, Darani, Ujali, Deeng, Solidon, Galabi, Limpas.

Aki Ungkilan bin Deeng dikatakan lahir dan membesar di kampung Liabas. Dari segi fizikal, beliau mempunyai tubuh badan yang besar iaitu anggaran ketinggian 7 kaki dengan dada selebar 1.5 kaki. Selain itu, dada beliau berbulu lebat sehingga boleh digengam atau dalam bahasa asal kimaragang iaitu opinggunutan. Selain itu, beliau juga memiliki suara yang kuat seperti guruh dilangit dimana suara beliau akan jelas kedengaran sehingga jarak 1 batu.[2] Beliau mempunyai 9 orang anak iaitu Tampuau, Mail, Bonur, Porodtong, Enuling, Endolong, Kolong, Mayung dan Silamon. (lihat carta susur galur keluarga dibawah.)

Dari sudut kepimpinan, beliau pernah menjadi Ketua Kampung Liabas selama 25 tahun iaitu paling lama setakat ini.[3] Atas sifat kegagahan dan kelantangan dalam berbicara serta pengalamannya, maka penduduk tempatan di kawasannya lebih senang memilih beliau sebagai ketua mereka. Tambahan pula, tradisi masyarakat Kota Marudu dahulunya lebih memberikan kepercayaan kepada mereka yang memiliki keistimewaan tertentu serta masih berpegang kepada prinsip ‘siapa kuat atau gagah’, maka individu tersebut dianggap sebagai ketua.[4]

Sebagai Ketua Kampung, aki Ungkilan terlibat dalam menyelesaikan pelbagai permasalahan, seperti pembahagian tanah, perbalahan dan hal-hal yang berkaitan dengan adat resam masyarakat Dusun Kimaragang. Beliau tegas dan lantang dalam membuat keputusan semasa perbicaraan dengan harapan boleh menimbulkan ketenteraman kampung. Berdasarkan pengalaman serta kebijaksanaan inilah maka beliau acap kali dipanggil oleh Ketua Kampung sekitarnya untuk mendapatkan khidmat nasihat atau pandangan malah turut terlibat menyelasaikan masalah.[5] Beliau sangat bijak serta teliti dalam menyelesaikan segala masalah yang dihadapi oleh penduduk kampung.

Oleh itu, penulis merasakan bahawa tidak keterlaluan jika penulis mengelar Aki Ungkilan sebagai wadah penyatuan Kampung Liabas dan sekitarnya atas sumbangan dalam mewujudkan keharmonian melalui penyatuan penduduk Kimaragang. Tambahan pula, pengalaman beliau dalam mentadbir kampung wajar menjadi ikutan pada generasi baharu pada hari ini.






Memo, 
carta keluarga tidak lengkap dan kurang tepat sepenuhnya disebabkan keterbatasan sumber semasa pandemik covid-19. 

Lihat lebih banyak yang menarik dengan klik link dibawah


[1] Manual Damilan. 2017. Aki Tumunda: Tokoh Masyarakat Dusun Kimaragang di Kota Marudu dari Sudut Sejarah Lisan. Jurnal Borneo Arkhailogia. Vol. 1(1), Disember, 2017, hlm. 1-10.

[2] Temubual bersama En Jalunah Jaga bertemapat rumah kediaman beliau pada 14/12/2021 pukul2 pm

[4] Manshur Bin Kotung. 2003. Perjuangan Syarif Usman di Kota Marudu. 1830-1845. Latihan Ilmiah. Kota Kinabalu: Universiti Malaysia Sabah. Hlm 5

[5] Temubual bersama En Majin Tampuau bertempat di Kg Tondig pada 08/10/2021 pukul2 pm

Ulasan

Catat Ulasan

Catatan popular daripada blog ini

FAKTA GISAK: MAKANAN TRADISIONAL MASYARAKAT DUSUN KIMARAGANG SABAH

Imej
  Gisak atau juga dikenali sebagai sup isi perut lembu merupakan salah satu makanan tradisi masyarakat bagi suku kaum Dusun Kimaragang Sabah. Gisak merupakan makanan tradisi yang menyerupai sup daging biasa cuma, sup ini ditambah dengan cecair dalam usus dan perut lembu berwarna hijau kehitaman yang menjadi salah satu makanan paling digemari oleh penduduk khasnya Dusun Kimaragang Kota Marudu bahagian Tandek. Setiap kali ada majlis diadakan, menu gisak akan menjadi hidangan untuk para tetamu kerana mereka termotivasi untuk datang ke majlis tersebut oleh kerana keistimewaan dan kelazatan sup gisak. Sehingga timbul istilah “ kayou pogi it gisak ” bermaksud jom datang untuk merasai gisak bagi mengajak jiran agar turut hadir dalam majlis. Perkara ini membuktikan bahawa hidangan sup gisak merupakan perkara utama yang mendorong tetamu untuk menghadiri sesuatu majlis. Situasi inilah yang jelas kelihatan dalam majlis-majlis di daerah Kota Marudu khasnya kawasan Tandek iaitu Kampung Tond...
Baca lagi

KG LIABAS: SEJARAH DAN PENGKISAHAN

Imej
  KG LIABAS: SEJARAH DAN PENGKISAHAN Menurut sumber lisan, kampung Liabas Marasinsim telah wujud sekitar tahun 1920-an. Kampung Liabas mendapat nama sempena dengan nama pokok jambu batu dalam bahasa Dusun Kimaragang disebut “ Liabas” yang sememangnya banyak terdapat di sekitar kampung ini. [1] Ketua kampung pertama ialah aki KK Ungkilan bin Deeng. Beliau merupakan cucu kepada hulubalang masyarakat Dusun Kimaragang Kota Marudu iaitu panglima Pamansah. Sebagai maklumat tambahan, panglima Pamansah merupakan adik beradik kepada panglima Tumunda dan aki Badur. Bapa mereka bernama Yunggonit bin Lalakou. [2] Beliau seorang yang amat disegani ramai khususnya penduduk-penduduk kampung ini. (boleh dapatkan sejarah pengkisahan panglima Pamansah dalam tulisan sebelum ini) Hal ini demikian kerana beliau sangat bijaksana serta teliti dalam menyelesaikan segala masalah yang dihadapi oleh penduduk kampung. Beliau juga memiliki susuk tubuh badan yang luar biasa iaitu kelebaran dada 3 jangkal...
Baca lagi

PANGLIMA PAMANSAH: TOKOH KEBANGGAAN MASYARAKAT DUSUN KIMARAGANG

Imej
  Panglima Pamansah: Satu Pengenalan Ringkas Menurut sejarah lisan, pangglima Pamansah adalah anak kepada pangglima Yunggonit bersama pangglima Tumunda dan Aki Badur. Keluarga ini berasal daripada Kampung Lumpas yang terletak di kawasan tanah tinggi Telupid di bahagian utara Kampung Sonsogon Paliu. Disebabkan tekanan hidup disana iaitu tindakan segelintir penduduk kampung yang suka mencuri hasil tanaman mereka akhirnya keluarga ini mengambil keputusan untuk berpindah ke Kampung Minitampak dan seterusnya ke Kampung Togomonggis atau dikenali sebagai Kampung Salimandut pada masa kini. [1] Tiga orang adik beradik ini tidak boleh duduk bersama kerana sering berselisih faham malah beradu kekuatan kerana masing-masing ada kehandalan dan cenderung untuk menjadi ketua. Bagaimanapun, Aki Tumunda mempunyai kelebihan dalam hal ini kerana lebih tua dan berhak   menggantikan tempat ayahandanya sebagai ketua komuniti. Nasib serupa diperolehi oleh Aki Badur apabila seorang pembesar ...
Baca lagi